NVAV workshop Aluminium 25 januari 2025
Door Ger May
Je hebt NVAV verenigingsdagen en verenigingsdagen.
Over het algemeen die van mooi zitten luisteren, paar vragen stellen en wat napraten. Meetings op vliegvelden, heel gezellig, mooie contacten, liefst samen BBQ’en en naborrelen, slapen in een tentje of camper dichtbij. Kleine workshops, hoofdzakelijk kijken en discussiëren.
En je hebt 25 januari 2025 in het ROC in Hoofddorp. Ik loop al even mee in de NVAV, dit was next level. Je leert een mede lid HEEL anders kennen.
Het begon al met: aantreden voor 09:00, what the fu - -. Ik ben pensionado en sta normaal rond die tijd op maar mijn huis is dik een uur met de auto gescheiden van Hoofddorp.
Kortom niet zeuren, op tijd zijn, effe een bakkie (weer geregeld door Alex, who else) en verzamelen rond een grote werkbank.
En dan begint het:
Stef den Boer steekt van wal, met een ongekend bruisend enthousiasme. Daar in het praktijklokaal speelt hij een thuiswedstrijd, ik ben nu al jaloers op de leerlingen die van hem het plaatwerkersvak mogen leren.
Mededeling van Stef: “de opleiding is normaal 70 dagen. Mijn doelstelling is om de theorie in anderhalf uur te behandelen (werd 2, kniesoor die daar wat van zei). Dan effe demo praktijkwerk in 1 uur. Daarna allemaal alle praktijkoefeningen zelf maken…….
We namen die uitdaging allemaal aan, de zweep er over. Dat laatste veroorzaakten we echt zelf, het door Stef geplande vormen van groepjes mislukte totaal, iedereen ging individueel aan de slag om te proberen ook echt alles te maken.
De dag in vogelvlucht, het mag duidelijk zijn dat ik hier niet alles kan beschrijven wat Stef benoemd en gedemonstreerd heeft.
In de theorie behandelde Stef de belangrijkste aluminium soorten zoals in gebruik binnen de luchtvaart, b.v. de 2000 en 6000 series. De hardheid dan wel taaiheid van die materialen wordt sterk beïnvloed door de vanuit W toestand bereikte T-toestanden. Soorten aluminium kunnen door natuurlijke harding in de lucht (precipitatie) in een hogere T-toestand komen, een 2024 T3 kan door homogeen opwarmen tot 496 ºC en dan laten schrikken in een grote bak koud water in 1 keer van de T0 naar de T3 toestand gebracht worden. Stef had voor iedereen test strips gemaakt zodat we dit hardingseffect allemaal letterlijk konden voelen. Door veroudering loopt de harding uiteindelijk door tot T4. Plaat dat in hogere T-toestand gekocht kan worden zoals het bekende 6061 T6 wordt tot die T6 toestand gebracht in het wals proces. Stef gaf een hand-out waar dit mooi uitgelegd is (later thuis lezen, nu geen tijd)
Vervolgens de soorten AN klinknagels en een demonstratie van de sterkte van zelfs de kleinste klinknageltjes. Stef had een lange strip aluminium van zo’n 20 mm breed aluminium met gaatjes voorbereid. Even 2 nageltjes erin om een lus te vormen, de nageltjes simpel met een 200 gr bankhamertje geklonken. Een medelid nam met gevaar voor eigen leven de uitdaging aan om met zijn 110 kg met 1 voet in de lus te gaan staan die in een hoge bankschroef opgehangen was. Er gebeurde niets. Vervolgens boorde Stef 1 van de 2 nagels uit, de belastingproef werd herhaald. Geen gewonden, die ene nagel gaf geen krimp! Overtuigend bewijs wat zo’n klein nageltje kan hebben op afschuif- en deels trekkracht. Stef gaf aan dat het bij de 1 klinknagel test wel voorkomt dat de strip stuk gaat, niet het nageltje. De 2e hand-out gaf een overzicht van alle types AN nagels. De 3e hand-out gaat over de gatmaten. Opvallend is dat gewoon metrische boortjes gebruikt worden terwijl alle AN (uiteraard) in inches is. Wel veel gemakkelijker om de verschillende maten te onthouden: 3,2 - 4,0 – 4,8 mm etc., mooi met 0,8 mm, oplopend.
Flitsend demonstreerde Stef de opdrachten in 1 uur, het laatste, het vormen van de neus van een vleugelrib door klemmen in een 
mal, vervolgens effe in model te kloppen met een speciale nylon hamer, te lange rand effe afknippen, effe krimpen, het met kloppen effe afwerken. Hij deed dat in een, ook voor hem, nieuwe recordtijd wat hem letterlijk de nodige zweetdruppels kostte. Wat een show van vakmanschap!
Wat waren de praktijkoefeningen?
Allereerst: we zijn super gematst want alles was door Stef voorbereid waardoor we de basis van de werkstukken niet eerst uit grote platen hoefden te halen, hoogstens een beetje aanpassen.
-
Het “simpel” volgens de maatnormen op elkaar klinken van 2 2mm plaatjes met bolle nageltjes. Stef had de plaatjes voorbereid met rijen stipjes. De opdracht is om eerst rijen gaatjes in 3 verschillende diameters te boren en vervolgens de plaatjes op elkaar te klinken. Een enorme buckingbar in de bankschroef, de kleine nagels met de hamer, de grote nagels met een luchthamer klinken. Dat is toch wel een kunstje. Bij mij leverde dat tot 2 keer toe een z.g. smily op, bugger. Respect voor RV bouwers!
-
Het van 2 plaatjes alu maken van een vierkant kokertje. De plaatjes op de zetbank mooi recht en op maat op 90º tot een Z-vorm maken. In een 4e hand-out staan de buigradii, en voor het buigen op de wals richting van de plaat letten. De Z’s tegen elkaar houden, de lippen 5 keer doorboren en klinken, voila een kokertje. Klinkt simpel, maar haaks en recht en op maat…..
-
De neus van de vleugelrib zoals door Stef gedemonstreerd. Dat valt echt niet mee! Toch lukte het een aantal uitstekend de rib te maken. Anderen hebben een pracht van een soort wokkel weten te presteren. 
Een ambacht betekent heel veel oefenen, dat bewijst zichzelf vandaag. De gelukte exemplaren konden uiterlijk om 14:30 de oven in om ook de ervaring op te doen van het veel sterker maken van het materiaal door het laten schrikken in een grote ton water.
-
Het met behulp van een gebogen mal een spant maken met dezelfde bewerkingstechniek als met de vleugelrib. Het is m.i, nog een tandje moeilijker dan de rib omdat het lang en smal is. Bovendien moest de “basis banaan” zelf geknipt worden en moest er gekrompen en gestrekt worden. Per saldo is een mooi vlak spantdeel dan ook heel lastig.
-
Aan het klinken na dimpelen (kuiltje rond het gat in het aluminium) zodat een vlakke verbinding ontstaat. Dit is door tijdgebrek slechts door 1 persoon gedaan maar toch.
Dat NVAV-ers zo kunnen werken, amper tijd voor de lunch, go for it! We moesten stoppen om drie uur omdat het gebouw na die tijd ontruimd wordt door de beveiliging. Vrijwillig stoppen lag moeilijk.
Wat resultaten.
Wat een dag, in dit geval geldt zeker: iedereen ging volgepompt met kennis en handvaardigheid moe en voldaan naar huis.
Memorabel !!!!
SYS
Ger May